8 tỷ kWh điện than sẽ được thay thế bằng năng lượng mặt trời và gió

Để “nhường chỗ” cho năng lượng mặt trời và năng lượng gió, EVN dự báo đến năm 2021 sẽ giảm số lượng thợ điện đốt than khoảng 8 tỷ KWh. Ông Nguyễn Đức Ninh, Giám đốc Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0); chia sẻ thông tin này tại buổi làm việc với các chuyên gia cung cấp điện vào chiều 4/5.

Theo quy hoạch đã được Bộ Công Thương phê duyệt, đến năm 2021 sẽ huy động và sản xuất khoảng 260 tỷ KW điện cho toàn hệ thống. Trong đó EVN đã huy động được gần 126 tỷ KWh từ nhiệt điện than và quá trình sản xuất điện. Nhưng trên thực tế, theo lãnh đạo A0, điện than chỉ huy động được 70 – 80% công suất phát điện của nhà máy. Theo số liệu cuối tháng 4, đến năm 2021, điện năng huy động của các nhà máy nhiệt điện than sẽ giảm khoảng 8 tỷ KWh. Con số này tương đương 6%.

Thủy điện được cắt giảm

Không riêng điện than, thuỷ điện cũng được cơ quan điều độ cắt giảm mạnh. Để nhường chỗ cho huy động điện từ năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời). Khoảng 8.000 MW của các nhà máy thuỷ điện tại miền Trung, miền Nam được cơ quan điều độ ngừng hoàn toàn phát lên lưới vào cao điểm buổi trưa (11-12h trưa).

Giám đốc A0 cho rằng, điều độ như vậy “là trái với quy trình liên hồ chứa của liên Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn và Bộ Tài nguyên môi trường”. Nhưng đơn vị này vẫn phải làm vì chủ trương ưu tiên huy động tối đa nguồn từ điện gió, điện mặt trời.

Chưa kể việc bật, tắt liên tục các tổ máy phát điện tại các nhà máy nhiệt điện, thuỷ điện cũng gây tốn kém. Và tăng nguy cơ sự cố khi khởi động lại chạy máy. Thống kê của cơ quan điều độ, số lần khởi động tổ máy nhiệt điện do thừa nguồn năm 2019 là 74 lần. Tăng lên 192 lần vào năm 2020 và riêng 4 tháng đầu năm, số lần “tắt, bật” tăng gấp rưỡi, lên 334 lần.

“Số lần khởi động, thay đổi công suất các tổ máy nhiệt điện than, tuabin khí tăng. Làm tăng nguy cơ sự cố tổ máy tại một số nhà máy như Phú Mỹ 2…”. Ông Ninh cho biết.

Điện từ năng lượng mặt trời và điện gió được huy động mạnh

Theo kế hoạch, năm nay EVN sẽ huy động khoảng 32 tỷ kWh từ nguồn điện mặt trời, điện gió. Gấp hơn 2 lần so với 2020. Đến cuối tháng 4, có khoảng 9.200 MW điện mặt trời trang trại. 9.583 MW điện mặt trời áp mái và 612 MW điện gió vận hành. Dự kiến số lượng dự án điện gió đưa vào vận hành sẽ tăng nhanh từ nay đến cuối năm. Với công suất khoảng 4.500-5.400 MW.

Lượng lớn nguồn điện tái tạo được đưa vào vận hành, theo EVN, là áp lực rất lớn cho công tác điều độ hệ thống điện, cũng như vận hành lưới truyền tải. Trong đó, có vấn đề gây quá tải liên vùng – nội vùng; phụ tải chênh lệch giữa giờ cao điểm và giờ thấp điểm lớn khi thời điểm chiều tối không có mặt trời thì lại gây khó khăn trong đáp ứng phụ tải… Ngoài ra, lưới điện đầu tư bổ sung quy hoạch chưa đồng bộ với phát triển nguồn năng lượng tái tạo, nhu cầu phụ tải lại giảm thấp do Covid-19.

Về điểm này, ông Nguyễn Đức Cường – thành viên HĐQT EVN nói thêm, công suất phát tối ưu của điện mặt trời vào cao điểm giờ buổi trưa, còn tối thì không thể huy động được, điện gió cũng phập phù… nên trong vận hành hệ thống phải tính toán nguồn dự phòng “trám” vào chỗ thiếu hụt này.

Một số nguồn điện thiết yếu bằng than vẫn được duy trì

Do đó, nguồn năng lượng tái tạo dồi dào nhưng vẫn phải giữ một số nguồn điện để đảm bảo vận hành hệ thống. “Điện than, với sự tiến bộ về công nghệ cũng xử lý được nhiều vấn đề, hạn chế ô nhiễm. Nhiệt điện vẫn đảm bảo được an ninh năng lượng”, ông Cường nhấn mạnh.

Ước tính của A0, tổng công suất điện gió, điện mặt trời năm nay sẽ khoảng 20.000 MW. Chiếm tỷ trọng trên 30% tổng công suất nguồn điện, nhưng sản lượng đóng góp không lớn, khoảng 12% và sẽ tăng lên hơn 17% trong 5 năm tới. Vì thế, để đảm bảo cung ứng điện, vẫn phải dựa trên nguồn điện truyền thống (than, thuỷ điện, khí…) với tỷ lệ khoảng 40-80%.

EVN cho biết, thời gian tới sẽ phải cắt nhiều hơn công suất năng lượng tái tạo, khoảng 15-20%. Trong đó, điện mặt trời sẽ cắt giảm 13,3% về sản lượng. Điện gió cắt giảm 4,8%.

“Cắt giảm nguồn năng lượng tái tạo bản thân EVN cũng xót. Không mong muốn vì đây là tiền của các nhà đầu tư”, ông Nguyễn Đức Ninh chia sẻ.

Chia sẻ của các chuyên gia

Ý kiến của ông Trần Đình Long

Góp ý kiến, ông Trần Đình Long – Phó chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam cho rằng; một trong những nguyên nhân gây khó khăn hệ thống vận hành điện hiện nay xuất phát từ cơ quan quản lý nhà nước.

Theo ông Long, sự bùng nổ của năng lượng tái tạo vừa qua cũng do yếu tố quy hoạch. “Một quy hoạch tốt thì không thể có sự bùng nổ như vậy được. Sự phát triển ồ ạt điện mặt trời vừa qua là biểu hiện sự thiếu kiểm soát”, ông nhận xét.

Ông Trần Đình Long cho hay, giai đoạn trước hô hào đầu tư năng lượng tái tạo. Nhưng thời gian dài không mấy nhà đầu tư mặn mà. Sau này khi cơ quan quản lý đưa ra mức giá ưu đãi 9,35 cent một kWh; thì nhà đầu tư đổ xô vào dẫn tới quá tải. Gây khó khăn cho vận hành hệ thống điện.

“Khi phê duyệt các dự án điện mặt trời, vì sao không tham khảo ý kiến bên vận hành? Sao không hỏi xem xây bao nhiêu dự án điện mặt trời ở nơi này nơi kia có gây khó khăn gì cho hệ thống vận hành, lưới điện…”. Phó chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam đặt vấn đề.

Cách nhìn của ông Nguyễn Đức Cường

Ông Nguyễn Đức Cường – thành viên HĐQT EVN nhìn nhận; việc nhà đầu tư đổ xô vào điện mặt trời dù được cảnh báo trước việc cắt giảm công suất. Do phần lớn họ được hưởng cơ chế giá FIT ưu đãi 9,35 cent một kWh trong 20 năm. “Dòng tiền có thể giảm 2-3 năm vì bị ảnh hưởng cắt giảm công suất. Nhưng về lâu dài nhà đầu tư thấy đây là khoản đầu tư có lời. Nên vẫn rót vốn”, ông nói.

Chia sẻ của Chuyên gia Nguyễn Tiến Thỏa

Chuyên gia Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá; cho rằng EVN cần kiến nghị Bộ Công thương có cơ chế thúc đẩy huy động. Trong bối cảnh phụ tải cao thì thế nào, phụ tải thấp thì thế nào. “Nguyên tắc huy động thế nào, tiêu chí sao. Tiêu chí nào để cắt năng lượng tái tạo? Khi cắt thì năng lượng truyền thống duy trì ở mức nào hợp lý. EVN cần công khai để tránh dư luận nghĩ EVN chỉ chú trọng các nhà máy do EVN đầu tư”, ông Thỏa bày tỏ.

Phó tổng giám đốc EVN cho biết

Ông Ngô Sơn Hải, Phó tổng giám đốc EVN, cho biết khi cắt giảm năng lượng tái tạo (do quá tải hoặc khi nhu cầu xuống thấp – PV); thì tỷ lệ điện mặt trời trang trại – điện áp mái – điện gió đều bị cắt giảm như nhau. “Không có chuyện ưu tiên nhà máy do EVN đầu tư”, ông Hải nói. Vị này cũng cho hay, EVN đã kiến nghị Bộ Công thương xây dựng tỷ lệ phần trăm điện mặt trời được huy động trong hệ thống. Để đảm bảo vận hành được an toàn.

Nguồn: vnexpress.net