Các ngân hàng trên thế giới thất bại trước nạn rửa tiền gia tăng
08/05/2021Hiện nay, tại nhiều quốc gia trên thế giới, các ngân hàng đang phải chật vật đấu tranh với vấn nạn tiền bẩn. Trong khi đó, tội phạm rửa tiền lại liên tục gia tăng trong các năm gần đây.
Rửa tiền là một hành vi nhằm mục đích hợp pháp hóa nguồn gốc các tài sản của một cá nhân hoặc tổ chức. Nguồn tiền này có thể có được do trốn thuế hoặc các hành vi phạm tội mà có. Thông qua các hành vi rửa tiền, nguồn tài sản bẩn này sẽ được che giấu nguồn gốc. Sau đó, số tiền này sẽ được chuyển đổi từ bất hợp pháp sang tài sản hợp pháp.
Đối với ngành dịch vụ ngân, tội phạm rửa tiền là loại tội phạm rất khó phát hiện và nguy hiểm. Chúng có rất nhiều thủ đoạn tinh vi và sử dụng nhiều hình thức giao dịch phức tạp. Không những gây thiệt hại cho lĩnh vực tài chính ngân hàng, nạn tiền bẩn còn gây ra nhiều tác động tiêu cực và hệ luỵ khó lường đối với nền kinh tế của nhiều quốc gia.
Theo một vài số liệu báo cáo của IMF đưa ra, tổ chức này ước tính mỗi năm có từ 2 đến 5% GDP toàn cầu là nguồn tiền bẩn. Chủ yếu là từ các hành vi trốn thuế. Chính vì thế, nhiều ngân hàng trên thế giới đều đẩy mạnh các hoạt động phòng chống rửa tiền. Thế nhưng, dường như các ngân hàng đang đi vào ngõ cụt trong cuộc chiến cam go này.
Mục lục
Các bê bối rửa tiền liên tiếp được phanh phui
London từ lâu bị xem là một trung tâm rửa tiền toàn cầu. Ước tính, bình quân mỗi năm có khoảng 90 tỷ Bảng tiền bẩn chảy qua đây. Cơ quan Quản lý Tài chính Vương quốc Anh (FCA) sắp tới sẽ đưa NatWest ra tòa. Họ cho rằng nhà băng này không phát hiện được các giao dịch đáng ngờ của Fowler Oldfield – một khách hàng doanh nghiệp.
Fowler Oldfield là tập đoàn kinh doanh vàng và kim hoàn có trụ sở tại Bradford. Tập đoàn này đã ngừng hoạt động từ năm 2016 sau một cuộc đột kích của cảnh sát. Kết quả điều tra cho thấy Fowler Oldfield liên quan mật thiết đến một bê bối rửa tiền trị giá hàng triệu bảng Anh. Là nhà băng trực tiếp thực hiện các giao dịch của Fowler Oldfield; NatWest lập tức lọt vào tầm ngắm của các nhà quản lý tài chính. Theo đó, các cáo buộc được đưa ra như không thể thẩm định các rủi ro tài chính nhạy cảm; thiếu trách nhiệm giám sát quan hệ của nhà băng với khách hàng nhằm ngăn chặn hành vi rửa tiền.
Đại diện NatWest dự kiến sẽ trình diện tòa án quận Westminster vào 14/4 để giải trình các cáo buộc. Nếu bị kết tội vi phạm các quy tắc chống rửa tiền; NatWest chắc chắn sẽ phải đối mặt với một khoản tiền phạt lớn. Đây có thể coi là đòn giáng nặng nề vào danh tiếng của ngân hàng này.
Nạn tiền bẩn là mối quan ngại lớn của nhiều quốc gia
Mỗi năm tại Anh, ước tính các tổ chức tài chính phải nộp phạt khoảng 598 triệu Bảng cho các cơ quan quản lý. Lý do cáo buộc là vì để lọt hành vi rửa tiền. Nhưng, vụ việc của NatWest là trường hợp đầu tiên một ngân hàng ở London bị truy tố hình sự.
Không riêng Anh, các giao dịch rửa tiền từ lâu đã trở thành mối quan ngại tại nhiều quốc gia. Thống kê của Fenergo cho biết các tổ chức tài chính toàn cầu đã phải nộp phạt 10,4 tỷ USD trong năm 2020. Nguyên do là vì vi phạm quy định chống rửa tiền. Con số này đã tăng hơn 80% so với năm 2019.
Tháng 1/2021, một ngân hàng của Mỹ là Capital One đã phải nộp khoản phạt kỷ lục 390 triệu USD. Lý do được đưa ra là vì không khai báo hàng nghìn giao dịch đáng ngờ. Còn ngân hàng Đan Mạch Danske cho đến nay vẫn phải gánh hậu quả còn lại từ vụ bê bối hồi năm 2018. Năm đó, các cơ quan chức năng phát hiện có khả năng hơn 200 tỷ USD tiền bẩn đã được rửa qua chi nhánh Danske ở Estonia.
Các hành vi rửa tiền rất khó bị phát hiện
Bà Rachel Wooley, giám đốc toàn cầu về tội phạm tài chính tại tập đoàn công nghệ Fenergo nhận định: “Việc nhận diện tội phạm tài chính chưa bao giờ là một nhiệm vụ dễ dàng… Các tổ chức tài chính phải đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc xác định tội phạm. Nhất là hành vi bất hợp pháp của những nhóm tội phạm có tổ chức”.
Trong trường hợp của NatWest, nhà băng này sở hữu đội ngũ hùng hậu 4.000 nhân viên. Họ chỉ chuyên phát hiện và ngăn chặn các hành vi tội phạm tài chính. Con số này chiếm tới 8% tổng số nhân sự. Trong suốt thập kỷ qua, NatWest đã đổ tới 1,2 tỷ bảng Anh vào việc cải thiện hệ thống kiểm soát gian lận tài chính của mình. Thế nhưng, họ vẫn thất bại trong việc kiểm soát và phát hiện nghi vấn liên quan đến Fowler Oldfield.
Theo Văn phòng Ma túy và Tội phạm trực thuộc Liên hợp quốc; tổng giá trị hoạt động rửa tiền trên toàn cầu mỗi năm tương đương 800 – 2.000 tỷ USD.
Ông Gudmundur Kristjansson, nhà đồng sáng lập kiêm giám đốc đầu tư của LinkedIn nhận định: “Các ngân hàng trên toàn cầu đang chi khoảng 40 tỷ USD mỗi năm cho cuộc chiến chống tội phạm tài chính. Con số này nghe chừng lớn. Nhưng, so với 2 nghìn tỷ USD tiền bẩn chảy qua hệ thống ngân hàng mỗi năm; thì con số 40 tỷ USD là quá nhạt nhòa”.
Nghi vấn có bàn tay giúp sức cho nạn rửa tiền
Thực tế, có rất nhiều bên liên quan đóng vai trò nhất định. Thậm chí, là đồng lõa trong các giao dịch rửa tiền. Chẳng hạn, chính các công ty pháp lý, kiểm toán có thể đóng vai trò như đơn vị tư vấn. Họ giúp các tổ chức tội phạm tạo ra vỏ bọc hoàn hảo để che khuất đối tượng sở hữu.
“Không chỉ các tổ chức tài chính mới có vai trò ngăn chặn những hành vi bất hợp pháp này. Rõ ràng trọng tâm vai trò thuộc về các cơ quan cố vấn pháp lý, các công ty kiểm toán… Các nhóm tội phạm có tổ chức thường sử dụng nhiều phương pháp tinh vi để tránh bị phát hiện khi đưa tiền bẩn vào hệ thống tài chính” – bà Woolley nói.
Tại Anh, quy định về rửa tiền được áp dụng thành luật năm 2007 phần lớn là kết quả của Chỉ thị chống rửa tiền lần thứ ba mà EU đưa ra. Từ đó đến nay, EU đã công bố thêm 3 chỉ thị mới. Tất cả nhằm chống các hành vi rửa tiền và tài trợ khủng bố. Tuy nhiên, do đã ra khỏi EU, Anh không có nghĩa vụ tuân thủ 6 chỉ thị kể trên. Dù vậy, bà Woolley cho biết, Anh sẽ có lợi hơn nếu tiếp tục điều chỉnh luật chống rửa tiền tương tự như EU.
Chẳng hạn, một nhóm 5 ngân hàng Hà Lan là ABN AMRO, ING, Rabobank, Triodos Bank và Volksbank đã thành lập liên minh giám sát giao dịch như một cách tiếp cận sáng tạo để chống rửa tiền. Hay Monaco năm 2019 cũng ký với Thụy Sĩ một giao thức hợp tác chặt chẽ. Nỗ lực đó là nhằm kiểm soát dòng tiền, ngăn chặn tội phạm tài chính.
Nguồn: vneconomy.vn